Эл аралык топурак күнү

5-декабрь күнү дүйнө жыл сайын Топурактын Бүткүл дүйнөлүк күнүн белгилеп, топурактын ден соолугунун маанисине жана топурак ресурстарын туруктуу башкарууга көңүл бурат. Мындай күндү белгилөө идеясы 2002-жылы Топурак илимдеринин эл аралык союзунун сунушу менен көтөрүлгөн. Таиланд Королдугунун жетекчилиги алдында жана БУУнун Азык-түлүк жана айыл чарба уюму (ФАО) колдогон Глобалдык топурак өнөктөштүгүнүн алкагында бул күн 2013-жылы БУУнун Башкы Ассамблеясынын 68-сессиясында расмий түрдө бекитилген.

6-декабрь 2024-жылы Бишкек шаарында Топурактын Бүткүл дүйнөлүк күнүнө арналган семинар өткөрүлдү. Бул иш-чараны Кыргыз Республикасынын Айыл чарба министрлигинин Жер ресурстары кызматынын "Кыргызгипрозем" Республикалык топурак-агрохимиялык станциясынын филиалы Борбордук Азиядагы Жерди прикладдык изилдөө институтунун базасында уюштурган. Семинарга эксперттер, окумуштуулар жана студенттер катышып, топурактын ден соолугун сактоого байланыштуу актуалдуу маселелерди талкуулашты. Бул иш-чаранын темасы «Саламат топурак жана топурак ресурстарын көзөмөлдөө» деп аталды.

Ардак коноктордун арасында академик А.М. Мамытов атындагы Кыргызстан Топурак таануучулар коомунун Президенти Э.М. Байбагышов, Кыргыз Республикасындагы ФАОнун өкүлү Олег Гугельдыев, Корея Республикасынын Атайын жана Ыйгарым укуктуу Элчиси Ким Кванг-джа жана Кыргыз Республикасынын Суу ресурстары, айыл чарба жана кайра иштетүү өнөр жайы министрлигинин өсүмдүк өстүрүү жана багбанчылык чечимдерин ишке ашыруу бөлүмүнүн башчысы Идрисов Туратбек бар болгон.

Семинар БУУнун Азык-түлүк жана айыл чарба уюму (FAO), AFACI жана Кыргызстан Топурак таануучулар коомунун колдоосу менен өткөрүлдү. Катышуучулардын арасында топурак таануучулар, Кыргызстан Топурак таануучулар коомунун мүчөлөрү, Кыргыз дыйканчылык илим изилдөө институтунун кызматкерлери, КНАУ жана КТУ "Манас" университеттеринин аспиранттары жана студенттери болду.

Топурак жана суу — Жердеги жашоону камсыздоонун негизги ресурстары. Биз керектеген тамак-аштын 95% топурактын ден соолугунан көз каранды, ал эми анын абалы түздөн-түз суу ресурстарынын сапаты менен байланыштуу. Топурак суулары өсүмдүктөрдүн азыктарды сиңирүүсүндө жана экосистемалардын иштешинде чечүүчү ролду ойнойт. Топурак менен суунун байланышы туруктуу айыл чарба системаларынын негизин түзөт.

Бирок климаттын өзгөрүшү жана адамдын иш-аракеттери топурактын деградациясына алып келип, суу ресурстарын ашыкча пайдаланууга түрткү берүүдө. Эрозия, топурактын тыгыздалышы жана анын сууну чыпкалоо жана кармоо жөндөмүнүн жоголушу бардык тирүү организмдер үчүн суунун жеткиликтүүлүгүн азайтат. Бул көйгөйлөрдү чечүү үчүн минималдуу жер иштетүү, эгиндерди айлантып айдоо, органикалык заттарды кошуу жана жабуу өсүмдүктөрүн пайдалануу сыяктуу туруктуу топурак башкаруу ыкмаларын колдонуу маанилүү. Бул практикалар топурактын абалын жакшыртып, эрозияга каршы күрөшүп, биологиялык ар түрдүүлүктү көбөйтөт, анын түшүмдүүлүгүн жогорулатат жана климаттын өзгөрүүсүнө байланыштуу көмүртекти байлоого жардам берет.

Топурак жана суу ресурстарын туруктуу башкаруу Жердин кургакчылык, суу ташкыны жана кумдуу бороон сыяктуу климаттык катаклизмдерге туруштук берүү жөндөмүн жогорулатууда, азык-түлүк коопсуздугун камсыздоодо жана экосистемаларды сактоодо чечүүчү ролду ойнойт.

• Назад
• Вперёд