Кырсык тобокелдиктерин Кара-Үңкүр суу бассейнинин деңгээлинде алдын ала комплекстүү баалоо
«Предварительная комплексная оценка рисков бедствий на
уровне Кара-Ункюрского водного бассейна»
" Кара-Үңкүр суу бассейнинин деңгээлинде
Кырсык тобокелдиктерин алдын ала комплекстүү баалоо”
Башкаруу долбоору UNDP (Project ID:
00081173) боюнча прикладдык изилдөөлөрдү жүргүзүүнүн натыйжасында
“Кырсык тобокелдиктерин комплекстүү баалоо Кара-Үңкүр суу бассейнинде”
техникалык тапшырмага ылайык ушул корутундулоочу жыйынтыкта
төрт иш-чара аткарылды.
1-ишмердүүлүк боюнча, долбоордун алкагында колдонулган жөнүндө маалымат берилген аралыктагы жана жер үстүндөгү заманбап изилдөө методикасы, жана маалымат талдоо, иштеп чыгуу жана жалпылоо үчүн зарыл болгон маалыматтар базасы бар сериялардын түрлөрү жөнүндө ар кандай уюмдардын комплекстүү маалымат изилденүүчү аймакта орун алган тематикалык өзгөчө кырдаалдар:
жер титирөө, сел жана жээк эрозиясы, жер көчкү, кулоо, таш кулоо,
метеорологиялык кубулуштар (күн күркүрөшү, мөндүр, температуралык фон жана анын өзгөрүүсү, суу ташкыны жана
жаан-чачын) Кыргыз Республикасынын Жалал-Абад облусунда
Кара-Үңкүр дарыясынын бассейнинде, Базар-Коргондо кеңири таралган.
Натыйжада иштердин, иш-чаралардын, компоненттердин, ресурстардын жана моделдердин мазмуну жана көлөмү аныкталды, изилденүүчү Базар-Коргон администрациялык районундагы кырсыктардын, тобокелдиктерин баалоонун тартиби макулдашылды.
2-ишмердүүлүк боюнча БАЖПИИде иштелип чыккан талаптардын тизмеси келтирилген чектери жана критерийлери атайын аныкталган спутниктен алынган сүрөттөргө алынган спутниктик сүрөттөрдү тандоо. Бул ишмердүүлүктө көрсөтүлгөн фонддордон алынган маалыматтар, жарыяланган булактар жана башка материалдарды, анын ичинде картографиялык маалыматтарды векторлоштуруу үчүн даярдалган материалдарды георисктердин таралышы, ошондой эле алар үчүн өзгөчө кырдаалдардын эң маанилүү мүнөздөмөлөрү жөнүндө болгон тарыхый окуялар жөнүндө модернизацияланган анкета формасына киргизилүүчү табигый кырсыктар. Натыйжада табигый кырсыктарга жана өзгөчө кырдаалдарга борбордук жана жергиликтүү деңгээлде архивдик жана фонддук материалдар чогултулду. Пилоттук райондордун ЖӨБО кызматкерлери жана өкүлдөрү менен маектешүү өткөрүлдү болгон тарыхый кырсыктар боюнча коомдук угууларды өткөрөт. Баштапкы каталог өнөктөштөр менен макулдашылган форматта өзгөчө кырдаалдарды бөлүштүрүү түзүлдү.
3-ишмердүүлүк боюнча, алыскы жана жер үстүндөгү ыкмаларынын сүрөттөлүшү ошондой эле талаа изилдөөлөрүнүн алгачкы жыйынтыктарын иштеп чыгуу жана Кара-Үңкүр дарыясынын бассейниндеги кооптуу процесстерди жана кубулуштарды комплекстүү картага түшүрүү берилген. Натыйжада, коркунучтуу карталардын комплекстүү профилдери иштелип чыкты жана коркунуч даражасына жараша типтештирүү. Баалоо боюнча талаа изилдөөлөрү жана алардын тобокелдик даражасын картага түшүрүү жүргүзүлдү. Комплекстүү изилдөөлөр селдин, суу ташкынынын, жээк эрозиясынын мүмкүн болуучу активдешүүсүн баалоо жана болжолдоо жүргүзүлдү. Изилдөөлөрдүн жыйынтыктарын алдын ала иштеп чыгуу ишке ашырылды жана иштеп чыгуу жана ӨКгы табигый мүнөздөгү ГИС карталарды түзүү этабы башталды.
4-ишмердүүлүк боюнча, иш-аракеттердин ушул бөлүмүн аткаруунун натыйжасында пилоттук райондогу тургундар жана калктуу конуштар үчүн кырсык тобокелдиктеринен келтирилген зыяндарды жана жоготууларды баалоонун ар кандай методикалары изилденди изилдөөлөр көрсөткөндөй, ченемдик документтерде мыйзамдаштырылган документтердин жоктугу жана аларды баалоо методикасы мүмкүн болгон зыянды аныктоо мыйзам деңгээлинде бир катар кемчиликтерге ээ.
5-ишмердүүлүк боюнча, жогоруда көрсөтүлгөн сунуштарды колдонуу үчүн иштелип чыккан жергиликтүү бийлик органдары менен биргеликте тобокелдиктердин профилдерин мамлекеттик башкаруу жана укук ээлери өнүктүрүүнү пландоодо. Натыйжада иштелип чыккан кызыкдар өнөктөштөр менен макулдашуу боюнча сунуштарды берет.
ESKADRA - разработка сайта